Η Ελληνική οικονομία και μια πρόταση για έξοδο από την κρίση

Ενας μηδενικός εταιρικός φόρος εισοδήματος είναι η σωστή επιλογή για να βγάλει την Ελλάδα έξω από την οικονομική κρίση
wavemovies via Getty Images

Είναι ο μηδενικός (0%) εταιρικός φόρος ένα βιώσιμο και αποτελεσματικό μέτρο για να προσελκύσει νέες επενδύσεις, να αυξήσει το ποσό των άμεσων ξένων επενδύσεων και να τονώσει την επιχειρηματικότητα μέσω της δημιουργίας νέων εταιρειών και στη συνέχεια να δημιουργήσει δουλειές, να μειώσει την ανεργία και να ανοίξει τον δρόμο για την οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα;

Είναι ευρέως γνωστό ότι η Ελλάδα τα τελευταία 10 χρόνια αντιμετώπισε μία ισχυρή οικονομική κρίση με ένα υψηλό χρέος, αποπληθωρισμό και μία μείωση του ΑΕΠ της γύρω στο 25%. Οι Έλληνες υπέφεραν μία ισχυρή οικονομική προσαρμογή η οποία επιδείνωσε την οικονομική δραστηριότητα, το εισόδημα και το βιοτικό επίπεδο θέτοντας σε κίνδυνο την κοινωνική και οικονομική συνοχή της ελληνικής κοινωνίας. Το ελληνικό χρέος αποτελούσε το 118% του ΑΕΠ και θεωρήθηκε ως μη βιώσιμο. Εκείνη τη στιγμή, η Ελλάδα ζήτησε βοήθεια από τους εταίρους της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Ύστερα περίπου από 300 δις ευρώ προγραμμάτων διάσωσης και ένα κούρεμα χρέους, το χρέος της Ελλάδας βρίσκεται ακόμα στο 180% του ΑΕΠ. Αυτή η κατάσταση αντανακλά κατά την άποψη μου την σημαντική αδυναμία των τριών προγραμμάτων διάσωσης να αναγνωρίσουν τις ιδιαιτερότητες του ελληνικού οικονομικού μοντέλου. Πιο συγκεκριμένα, οι βασικοί πυλώνες του πρώτου μνημονίου δεν απευθύνθηκαν στην αναδιάρθρωση του χρέους και την πολιτική δημοσιονομικής εξυγίανσης , έδωσαν έμφαση στη μείωση του δημόσιου κόστους και στην αύξηση των φορολογικών συντελεστών. Οι τελευταίοι εφαρμόστηκαν με οριζόντιο τρόπο σε όλο το φάσμα των οικονομικών παραγόντων στην Ελλάδα (από τους εργαζομένους και τους συνταξιούχους μέχρι τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις). Το δεύτερο μνημόνιο παρόλο που είχε αποτέλεσμα στη μείωση του χρέους ,απέτυχε να θέσει την βάση για οικονομική ανάπτυξη καθώς συνέχισε να εστιάζει στην πολιτική δημοσιονομικής εξυγίανσης , πόσο μάλλον το τρίτο μνημόνιο.

Εξαιτίας των παραπάνω, η χώρα υφίσταται ένα σημαντικό “brain drain”(διαρροή ανθρώπινου δυναμικού) καθώς πάνω από 350,000 Έλληνες ή (3%) του πληθυσμού έχουν φύγει. Σε αναλογία με τον πληθυσμό της Κίνας θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για 45,000,000 ανθρώπους ή με τον πληθυσμό των ΗΠΑ θα μιλούσαμε για 10,000,000 ανθρώπους. Ακόμα πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι αυτοί οι νέοι επαγγελματίες και επιστήμονες έφυγαν από την νεκρή Ελλάδα, ενώ το ποσοστό γεννήσεων παραμένει χαμηλότερο από το ποσοστό που είναι απαραίτητο για να διατηρηθεί ο πληθυσμός.

Είναι επομένως ουσιώδες να αναγνωρίσουμε την αδυναμία του παρελθόντος και τελικά να συνεχίσουμε μπροστά, παίρνοντας μερικές τολμηρές αποφάσεις και κάνοντας κάτι για το μέλλον. Σε αυτό το άρθρο θα παραθέσω τις απόψεις μου πάνω στη φορολογία εταιρικού εισοδήματος στην Ελλάδα και σύντομα θα εξηγήσω το μίγμα πολιτικής που είναι υψίστης σημασίας για να φέρει πίσω την οικονομία σε ένα μονοπάτι βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και στη συνέχεια να διατηρηθεί η οικονομική συνοχή, να δημιουργηθούν δουλειές και να διατηρηθεί το ταλέντο στην Ελλάδα.

Ο φόρος του εταιρικού εισοδήματος στην Ελλάδα το 2017 έφερε στο εθνικό ταμείο περίπου 3.6 δις ευρώ και κάθε χρόνο μειώνεται. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα φορολογικά έσοδα της ελληνικής κυβέρνησης για την ίδια χρονιά ήταν περίπου 51 δις ευρώ. Άρα ο εταιρικός φόρος αντιπροσωπεύει ένα 7% των συνολικών φορολογικών εσόδων.

Ο ρυθμός φορολογίας του εταιρικού εισοδήματος στην Ελλάδα ανέρχεται στο 29%, ενώ στις άλλες χώρες της βαλκανικής χερσονήσου, ο εταιρικός φόρος βρίσκεται περίπου στο 10%. Τυπικά , η Βουλγαρία και τα Σκόπια (FYROM) έχουν φόρο 10%, η Αλβανία 15% , η Ρουμανία 16% , το Κόσσοβο 10% , και η Κροατία 18%. Μόνο η Ιταλία βρίσκεται στο 24% , η Τουρκία 22% και η Ισπανία 25% από τις άλλες χώρες της Μεσογείου , ενώ η Κύπρος βρίσκεται στο ανταγωνιστικό 12,5% .

Ένας μεγάλος αριθμός εταιρειών άφησαν την Ελλάδα για την Βουλγαρία εξαιτίας των αντιπαραθέσεων για χαμηλότερα ποσοστά εταιρικού φόρου και σύμφωνα με υπολογισμούς, πάνω από 250,000 εταιρείες άφησαν την Ελλάδα για γειτονικές χώρες κατά την διάρκεια των τελευταίων 10 χρόνων. Ο καθένας μπορεί να καταλάβει ότι όσο η οικονομική δραστηριότητα και ο αριθμός των εταιρειών συρρικνώνονται χρόνο με τον χρόνο, υπάρχει μία προοδευτική μείωση της συνεισφοράς του εταιρικού φόρου στο συνολικό προϋπολογισμό της Ελλάδας . Σε αυτό το σημείο είναι λογικό να αναρωτηθούμε ποιος είναι ο σκοπός της διατήρησης ενός υψηλού ποσοστού εταιρικού φόρου σε ένα περιβάλλον μιας ολοένα βυθιζόμενης οικονομικής δραστηριότητας. Πρόσφατα παραδείγματα στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δείξει ότι μία μείωση στα ποσοστά εταιρικού φόρου (21%) είχε ως αποτέλεσμα την οικονομική ανάπτυξη και την δημιουργία θέσεων εργασίας .

Παρόλο που θα πρέπει να αποφύγουμε τους παραλληλισμούς με την οικονομική κατάσταση των Ηνωμένων Πολιτειών και τις απλουστεύσεις με άλλες πολιτικές, αξίζει να εξετάσουμε την πιθανότητα ενός μειωμένου ποσοστού εταιρικού φόρου στην Ελλάδα στο μηδέν και ανοιχτά να συζητήσουμε τα δυνητικά οφέλη για την ελληνική οικονομία εφαρμόζοντας ένα τόσο πρωτοφανές μέτρο.

Πρώτα απ’ όλα αυτό θα βελτίωνε την διαφάνεια και την ελκυστικότητα της οικονομίας και θα είχε ως αποτέλεσμα τον επαναπατρισμό των ελληνικών εταιρειών από το εξωτερικό πίσω στην Ελλάδα. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα μια ουσιαστική δημιουργία θέσεων εργασίας και μία αύξηση της ζήτησης αγαθών και υπηρεσιών μαζί με τις καταναλωτικές δαπάνες . Η δημιουργία θέσεων εργασίας και η αυξημένη ζήτηση για ανθρώπινο κεφάλαιο θα παρακινούσε τα ταλέντα όχι μόνο να παραμείνουν στην Ελλάδα αλλά επίσης να επαναπατρίσουν και εκείνους που έφυγαν στο εξωτερικό συμβάλλοντας στην τεχνολογική μεταμόρφωση του ελληνικού οικονομικού μοντέλου.

Δεύτερον, η νέα γενιά των Ελλήνων επαγγελματιών παρέμεινε υψηλής ειδίκευσης και σε αρκετές περιπτώσεις επέδειξε δημιουργική σκέψη κατά την διάρκεια της κρίσης. Δίνοντας κίνητρα στους ανθρώπους να δημιουργήσουν την δική τους επιχείρηση, να πάρουν το ρίσκο να βάλουν τις ιδέες τους και τις αρμοδιότητες τους σε μία δουλειά κάθε είδους (από ένα απλό εστιατόριο μέχρι μία πιο εξελιγμένη εταιρεία πληροφορικής ή άλλων επιστημονικών εργασιών και εταιρείες ) είναι ο πυρήνας των προτάσεών μου καθώς θα δώσει κίνητρο για επιχειρηματικότητα και θα δημιουργήσει τον απαραίτητο δυναμισμό στην ελληνική οικονομία.

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ρούσβελτ αμφισβητήθηκε από τη Γερουσία για τις σημαντικές δαπάνες των «νέων συμφωνιών» οι οποίες τελικά οδήγησαν στην οικονομική επέκταση των ΗΠΑ και οδήγησαν την χώρα έξω από την Μεγάλη Ύφεση. Η απάντησή του ήταν ότι είναι πολύ σημαντικό να δίνουμε κίνητρο στους ανθρώπους και να βάλουν όλο αυτό το ταλέντο στη δουλειά στις υπηρεσίες της αμερικανικής οικονομίας. Αυτή είναι, κατά την άποψη μου, η ουσία ενός οικονομικού προγράμματος που στοχεύει να οδηγήσει την Ελλάδα έξω από την κρίση. Σε αυτό το πλαίσιο, επίσης θα ήθελα να τονίσω ότι αυτό είναι ακριβώς το αδύνατο σημείο των πολιτικών που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα πάνω από τα τελευταία δέκα χρόνια καθώς απέτυχαν να υποστηρίξουν μία τέτοια οικονομική και τεχνολογική μεταμόρφωση, ενώ έλειπε το αντικείμενο της μετατροπής της ελληνικής οικονομίας σε πιο ανταγωνιστική και αποτελεσματική.

Με το να θέσουμε ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο με το απαραίτητο νομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο, είναι δυνατό να προβλέψουμε τις ειδικές διατάξεις για την ασυλία εταιρικού φόρου για τις εταιρείες οι οποίες επιλέγουν να μετεγκατασταθούν στην Ελλάδα για μεγάλες χρονικές περιόδους όπως 20 χρόνια. Αυτό το νομικό πλαίσιο θα προστατεύσει επίσης τις υπάρχουσες εταιρείες στην Ελλάδα, από κάθε αλλαγή στην νομοθεσία στο μέλλον. Η ασυλία σε αυτή την περίπτωση θα είναι συνδεδεμένη με την μεταφορά καταθέσεων ή άλλων πόρων από το εξωτερικό πίσω στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Είναι ευρέως γνωστό ότι η Ελλάδα αντιμετώπισε τα 3 τελευταία χρόνια μία τεράστια «αποστράγγιση καταθέσεων» σαν αποτέλεσμα των ελέγχων κεφαλαίου (capital controls) τα οποία ανάγκασαν τις εταιρείες να βρουν λύσεις έξω από την Ελλάδα έτσι ώστε να υποστηρίξουν την λειτουργία τους. Φέρνοντας πίσω το ουσιαστικό κέντρο της οικονομικής λειτουργίας τους στην Ελλάδα, οι εταιρείες θα στηρίξουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα και θα επωφεληθούν από την προαναφερθείσα ασυλία. Αυτό δεν είναι κάτι καινούριο καθώς η Ιταλία και το Βέλγιο το έχουν ήδη εφαρμόσει στο παρελθόν με μεγάλη επιτυχία.

Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να δώσουν κίνητρο για την δημιουργία νέων εταιρειών, να φέρουν τις υπάρχουσες εταιρείες πίσω στην Ελλάδα,να δώσουν ώθηση στις άμεσες επενδύσεις από το εξωτερικό και να θέσουν το σκηνικό για την Ελλάδα να αποκαταστήσει την αξιοπιστία της και την πιστοληπτική ικανότητα του παρελθόντος στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Κάποιος φυσικά ίσως διαφωνήσει υποστηρίζοντας ότι η εφαρμογή τέτοιων μέτρων αφήνει ένα κενό περίπου 3.5 δις ευρώ στον δημοσιονομικό προϋπολογισμό του κράτους. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι μπορούμε να αντλήσουμε αυτό το ποσό μέσα από εναλλακτικές πηγές (άμεσοι ή έμμεσοι φόροι) και αυτό εξηγείται παρακάτω. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα επίσης να δηλώσω ότι ο ΦΠΑ θα παραμείνει αμετάβλητος στο σημερινό επίπεδο του 24% για γενικά προϊόντα και υπηρεσίες. Θα ήθελα επίσης να τονίσω ότι δεν υπάρχει καμία επιπλέον ανάγκη αύξησης κάθε άλλου έμμεσου φόρου καθώς η αύξηση των εσόδων θα προέλθει από την ανάπτυξη της οικονομίας και από τον ΦΠΑ που θα πληρώνεται στο κράτος. Επιπλέον, η νέα ζήτηση για εργαζόμενους υψηλής ειδίκευσης θα πιέσει τους μισθούς προς τα επάνω, αυξάνοντας έτσι τα έσοδα από αυτή την πηγή στο ένα δις ευρώ μέσα στα πρώτα δύο χρόνια. Αυτή η δυναμική μπορεί επίσης να τροφοδοτείται από διμερείς εμπορικές συμφωνίες με χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσική Ομοσπονδία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Ασία και ακόμα με αναπτυσσόμενες ή προσφάτως ανεπτυγμένες χώρες σε όλη την υφήλιο. Ακόμα πιστεύω ακράδαντα ότι η Ελλάδα μπορεί να επωφεληθεί αν δημιουργηθούν ισχυρότεροι δεσμοί με χώρες της Ευρασιατικής ένωσης που θα γαλουχήσουν το ελεύθερο εμπόριο και θα έχουν λιγότερη γραφειοκρατία και κανονισμούς που το βλάπτουν.

Όσον αφορά το ΑΕΠ, η άμεση σύνδεση του μηδενικού εταιρικού φόρου με την φορολογική ασυλία θα φέρει πίσω στην Ελλάδα ένα μεγάλο αριθμό εταιρειών. Η ολοκληρωτική μείωση φόρων των 3.5 δις ευρώ ( προϋπολογισμός 2017) δίνει ένα συντελεστή πολλαπλασιασμού για την ελληνική οικονομία της τάξης του 0.915, το οποίο σημαίνει ότι ο ΑΕΠ σε μία αυτόνομη βάση και μόνο από αυτό το μέτρο αναμένεται να αυξηθεί κατά 3.3 δις ευρώ( αντιπροσωπεύοντας ένα ρυθμό ανάπτυξης περίπου 2% του ΑΕΠ). Αυτή δεν είναι η μοναδική επίδραση καθώς η αυξημένη ζήτηση υπηρεσιών αναμένεται να δώσει ώθηση στην οικονομία με τουλάχιστον δύο επιπρόσθετες ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ ή περίπου 3.2 δις ευρώ. Επομένως ο ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί πάνω από 6.5 δις ευρώ ή γύρω στο 3.7% .

Εξαιτίας της παραπάνω ανάπτυξης, η συνεισφορά στον ελληνικό δημοσιονομικό προϋπολογισμό από άμεσους φόρους όπως ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων, αναμένεται να αυξηθεί κατά 1.4 δις ευρώ, ενώ οι έμμεσοι φόροι που προκύπτουν από τον ΦΠΑ και την κατανάλωση αναμένεται να συνεισφέρουν 1.3δις και 0.9 δις αντίστοιχα. Με άλλα λόγια , η αύξηση των άμεσων και έμμεσων φόρων κατά 3.5 δις σαν αποτέλεσμα της οικονομικής ανάπτυξης , είναι ικανή να καλύψει την μείωση των εταιρικών φόρων εισοδήματος στο 0% .

Σε αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να διευρύνουμε το πεδίο εφαρμογής των παραπάνω επιχειρημάτων πέρα από τα αυστηρά οικονομικά κριτήρια καθώς η δημιουργία νέων εταιρειών και θέσεων εργασίας έχει σημαντική επίδραση στην κοινωνία με το να διαφυλάσσεται η κοινωνική συνοχή, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη των αρμοδιοτήτων και των ταλέντων. Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας θα έχει επίσης θετική επίδραση στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος ,το οποίο έχει πληγεί πολύ σοβαρά από την κρίση δημοσιονομικού χρέους και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας τα τελευταία χρόνια.

Επιπλέον, η ελληνική κοινωνία θα επωφεληθεί από την αυξανόμενη εταιρική δραστηριότητα και τα επερχόμενα κέρδη μέσα από ποικίλες οδούς όπως η βελτίωση της εθνικής ασφάλειας -αστυνομίας ,του συστήματος υγείας και την ενίσχυση των υπηρεσιών κοινωνικής ασφάλισης. Επιπροσθέτως, η εκπαίδευση επίσης θα επωφεληθεί από τον ευημερούντα εταιρικό τομέα με πολλούς τρόπους όπως με το να ενισχυθούν οι δεσμοί ανάμεσα στην εκπαίδευση και στην εταιρική πραγματικότητα μέσα από πρακτική άσκηση καθώς επίσης από ”επιχορηγήσεις” και κοινά ερευνητικά προγράμματα. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα σε όλο τον κόσμο όπου κοινές ερευνητικές εργασίες από πανεπιστήμια και εταιρείες οδήγησαν σε ιδέες και ύστερα τέθηκαν στην αγορά με σημαντικά οφέλη και για τις δύο πλευρές .

Μένω πεπεισμένος ότι ένας μηδενικός εταιρικός φόρος εισοδήματος είναι η σωστή επιλογή για να βγάλει την Ελλάδα έξω από την οικονομική κρίση. Κανείς δεν πρέπει να ξεχνάει ότι όλες οι άλλες λύσεις έχουν δοκιμαστεί και στην περίπτωση της Ελλάδας απέτυχαν να παράγουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Επομένως η απαίτηση των πολιτών από τους πολιτικούς είναι να είναι δημιουργικοί, τολμηροί και πρόθυμοι να πάρουν γενναίες και σε μερικές περιπτώσεις, ασυνήθιστες αποφάσεις. Η ομάδα μου από επαγγελματίες διεθνούς εμπειρίας και εγώ είμαστε έτοιμοι να εφαρμόσουμε ένα φιλόδοξο αλλά συγχρόνως ρεαλιστικό σχέδιο οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας, το οποίο δεν βάζει σε κίνδυνο την κοινωνική συνοχή της χώρας, συνεισφέρει στην βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος και δεν διακυβεύει την μοίρα των μελλοντικών γενεών.

Δημοφιλή