Η υπερκόπωση που σχετίζεται με την προπόνηση χαρακτηρίζεται ως υπερπροπόνηση και είναι αποτέλεσμα πολύ συχνών και έντονων επιβαρύνσεων που οδηγούν σε μειωμένη ικανότητα απόδοσης. Η ανεπαρκής αποκατάσταση από την δύσκολη προπόνηση οδηγεί το σώμα σε μια αποτυχούσα προσαρμογή, το σώμα αποτυγχάνει να αντισταθμίσει την πίεση που τοποθετείται σε αυτό, και οδηγείτε στη μειωμένη απόδοση.
Οπως γράφει ο Παύλος Κοθωνίδης, γυμναστής με έδρα την Καβάλα, η προπόνηση είναι ο εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας για να γίνει μια από τις πρωταρχικές αιτίες κούρασης. Υπάρχουν όμως πολλοί άλλοι παράγοντες και διαφέρουν από αθλητή σε αθλητή και καθιστούν τη διάγνωση δύσκολη, καθιστώντας την πρόληψη ακόμα σημαντικότερη.
Πόσες μορφές υπερκόπωσης από προπόνηση υπάρχουν;
Μπορεί να γίνει διάκριση δύο μορφών υπερκόπωσης λόγω προπόνησης, παρ′ όλο που το κύριο σύμπτωμα και των δύο μορφών είναι η μείωση της ικανότητας απόδοσης σε ένα συγκεκριμένο αγώνισμα. Η διάκριση αυτή, καθορίζεται με βάση το νευρικό σύστημα και αποτελείται από:
Υπερκόπωση με συμπτώματα συμπαθητικοτονίας, όπου σημειώνεται αύξηση του μεταβολισμού και των καρδιακών παλμών και υπεροχή των διαδικασιών διέγερσης του νευρικού συστήματος, δηλαδή υπεροχή του συμπαθητικού νευρικού συστήματος:
· Διαταραχή του ύπνου
· Μειωμένη όρεξη για φαγητό
· Τάση για πονοκέφαλο
· Απώλεια σωματικού βάρους
· Αφύσικη υπέρπνοια κατά τη διάρκεια της άσκησης
· Υψηλή διεγερσιμότητα
· Καθυστερημένη επαναφορά της καρδιάς στους φυσιολογικούς παλμούς μετά την άσκηση
Υπερκόπωση με συμπτώματα παρασυμπαθητικοτονίας, όπου σημειώνεται υπεροχή των διαδικασιών αναστολής του νευρικού συστήματος, όπως βραδυκαρδία, δηλαδή υπεροχή του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος.
Σε αυτή την περίπτωση, δεν παρατηρούνται ιδιαίτερα ασυνήθιστα και χαρακτηριστικά συμπτώματα. Σε συνθήκες ηρεμίας και κατά τη διάρκεια της κανονικής προπόνησης οι αθλητές δεν αντιλαμβάνονται τη μείωση της απόδοσης που προκαλείται λόγω της υπερπροπόνησης και γι’αυτό, είναι δύσκολη η διάγνωσή της.
Overtraining ≠ Overreaching
Το overreaching αναφέρεται στην οξεία και προγραμματισμένη περίοδο (συνήθως δύο έως έξι εβδομάδες) αυξημένης έντασης και όγκου προπόνησης, όπου τα σημάδια κόπωσης είναι επίσης εμφανή αλλά εφόσον δεν γίνει προσπάθεια παράτασης αυτής της περιόδου, ΔΕΝ υπάρχουν μακροπρόθεσμα αρνητικές συνέπειες στην απόδοση. Αντιθέτως, ο σωστός σχεδιασμός της, μπορεί να αποτελέσει κλειδί για την πόρτα των στόχων μας.
Αντιμετώπιση της υπερκόπωσης
Η πλήρης διακοπή της προπόνησης δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπιση της υπερκόπωσης, γιατί η έλλειψη επιβαρύνσεων μπορεί να επιδεινώσει τη συνολική κατάσταση. Επίσης δεν θα πρέπει να συνεχίζονται οι ίδιες υψηλές προπονητικές επιβαρύνσεις, γιατί τότε εντείνεται το πρόβλημα.
Εάν αναγνωριστούν τα συμπτώματα της υπερπροπόνησης όπου παρατηρείται συμπαθητικοτονία, είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί σχετικά εύκολα, μέσα σε 1-2 εβδομάδες μειώνοντας και διαφοροποιώντας την προπόνηση, ενδεχομένως σε συνδυασμό με αλλαγή περιβάλλοντος, φυσικοθεραπείες, αρκετό ύπνο και φυσικά σωστή διατροφή. Όταν αρχίσει ξανά η συστηματική προπόνηση, μετά την εξαφάνιση των συμπτωμάτων υπερκόπωσης, η επιβάρυνση και ιδιαίτερα η ένταση της επιβάρυνσης θα πρέπει να αυξάνονται σταδιακά και πολύ προσεκτικά.
Η αντιμετώπιση της υπερκόπωσης από λανθασμένη προπόνηση, με συμπτώματα παρασυμπαθητικοτονίας παρουσιάζει μεγαλύτερα προβλήματα, γιατί είναι δύσκολη η διάγνωσή της. Οι αθλητές συνήθως παρουσιάζουν μειωμένη θέληση, μειωμένη ικανότητα δραστηριοποίησης και ελλιπές αγωνιστικό πνεύμα. Επειδή αυτού του είδους η υπερπροπόνηση οφείλεται κυρίως στην λανθασμένη προπόνηση, η καταπολέμησή της έγκειται κυρίως στην ιδανική διαμόρφωση της προπόνησης και στην πρόληψη εμφάνισής της. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στα ακόλουθα σημεία:
- Πλήρης σχεδιασμός και δόμηση της προπόνησης με την ανάλογη περιοδικότητα.
- Αποφυγή συσσώρευσης της κόπωσης μετά από υψηλές επιβαρύνσεις, επαρκής αποκατάσταση, σωστή εναλλαγή μεταξύ επιβάρυνσης και ανάληψης.
- Αποφυγή μονοτονίας και προπονητικών στερεοτύπων
- Συνεργασία μεταξύ προπονητών, αθλητών, γιατρών που να βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη.
- Αιματολογικές εξετάσεις. Κρίνονται αναγκαίες για τη γενική εικόνα των δεικτών υγείας και συνεπώς της σωματικής μας κατάστασης.
ΠΗΓΗ: fmh.gr